Bewegen is belangrijk voor ons. We horen het vaak. Op meerdere sites wordt gesproken over minimaal 150 minuten matig of zwaar intensief bewegen en twee keer per week spier- en botversterkende oefeningen doen. Waarom? Soms staat er niet eens bij waarom, soms wordt conditie genoemd en de hartstichting noemt het verminderen van het risico op hart- en vaatziekten als reden. Lichamelijke inspanning voor lichamelijke doelen. Mijn interesse ligt vooral in de interactie tussen lichaam en geest. Ja, veel mensen voelen zich fijner na lichamelijke inspanning. Ze ervaren bijvoorbeeld dat na een wandeling het hoofd leeg is. Welke invloed heeft lichamelijke inspanning op ons hoofd, ons denken, onze geest?
Een goed voorbeeld van de interactie tussen lichaam en geest is stress. Stress kan geduid worden als een lichamelijke reactie. Drie delen van het lichaam worden bij stress geactiveerd. De hypothalamus en hypofyse activeren de bijnier, tezamen ook wel HPA-as genoemd, om het stresshormoon cortisol aan te maken. Cortisol heeft onder andere als doel ons reactievermogen te versnellen. Een stressreactie in ons lichaam kunnen we herkennen aan een verhoogde hartslag, versnelde ademhaling en verhoogde spierspanning. Het lichaam is klaar om te vluchten of te vechten.
De lichamelijke stressreactie wordt geactiveerd door feitelijk gevaar zoals het tegenkomen van een beer in de bossen. De stressreactie wordt echter ook geactiveerd door onze spreekwoordelijke beren op de weg. Oftewel onze geest, zoals gedachten over iets vreselijks dat ons kan overkomen, kan ons lichaam aansturen.
Het is belangrijk dat cortisol vrijkomt in het lichaam, maar dit stresshormoon moet ook worden afgeremd. Wanneer dat niet zou gebeuren zou stress alleen maar toenemen. De hippocampus is hiervoor verantwoordelijk. De remmende werking van de hippocampus houdt stress onder controle. Er ontstaat stress, deze wordt afgeremd en er ontstaat weer rust. Onze hippocampus is naast het afremmen van de stressreactie essentieel voor geheugen en leren. Wanneer de hippocampus door aanhoudende stress continu bezig is met het reguleren van deze stressreactie merken we dat we zaken minder goed gaan onthouden. Oftewel de lichamelijke reactie heeft invloed op onze geest, ons denkvermogen.
Stress is een belangrijk component bij burn-out klachten. Mensen raken opgebrand door aanhoudende stress. Je kan je voorstellen dat het slechter kunnen concentreren door aanhoudende stress voor extra stress kan zorgen. Hierdoor ontstaat er een vicieuze cirkel. De hippocampus, die uitgeput raakt door het continu moeten afremmen van de stressreactie met concentratieproblemen als gevolg, is op te laden door matige lichamelijke inspanning. Onderzoek heeft aangetoond dat matige lichamelijke inspanning de hippocampus doet groeien, waarbij de hippocampus onder aanhoudende stress krimpt. Lichamelijke inspanning heeft dus zichtbaar effect op ons denkvermogen.
Wanneer je stressklachten zoals burn-out wil behandelen zal je dus aandacht moeten besteden aan zowel lichaam als geest. Werken aan de geest om meer controle te krijgen op de beren op de weg en werken aan het lichaam om fit genoeg te zijn te vluchten van de beren in het bos.
