Trots zijn op iets wat je hebt gepresteerd of bereikt is een heerlijk gevoel. Kan jij je nog herinneren wanneer dat was of moet je heel diep graven? Gek genoeg leren we als peuter en kleuter dat je trots mag zijn op de kleine stapjes die je maakt om het vervolgens vanaf je middelbare school weer af te leren. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.
Eigenlijk is het zonde dat we dit heerlijk gevoel van trots zijn wegzetten als iets wat je als volwassenen niet meer hoeft te laten zien. Het is belangrijk om trots te zijn. Als sportpsycholoog kom ik in de praktijk genoeg voorbeelden tegen hoe je kunt werken aan je trots. Aan de hand van voorbeelden en drie mentale oefeningen kan ook jij leren om je weer trots te voelen.
Positieve en negatieve trots
Als sportpsycholoog merk ik dat beide vormen in meer of mindere mate voorkomen. Wanneer je als topsporter en professional jezelf voortdurend uitdaagt om nog beter te worden en je meerdere overwinningen op persoonlijk niveau en wedstrijdniveau weet te behalen zou je denken dat het met hun trots en zelfvertrouwen wel goed zit. Niets is minder waar.
Vanuit de (sport)psychologie onderscheiden we twee soorten trots, een positieve en een negatieve vorm. Positieve trots noemen we zelfvertrouwen of eigenwaarde, en negatieve trots noemen we arrogantie. Positieve trots is noodzakelijk om je veilig en evenwichtig te voelen, jezelf in de juiste mate kunnen waarderen en je plek in het leven te kunnen vinden. De negatieve trots wordt gedefinieerd als een overmatige aandacht voor jezelf en je eigen verdiensten wat ervoor zorgt dat je gelooft dat je beter bent dan anderen.
Als een kind zo trots
Trots als onderdeel van zelfvertrouwen ontwikkel je in je kinderjaren. Mijn dochter is bijna 4 en doet elke dag dingen waar ze ontzettend trots op kan zijn. Zo schreef ze kortgeleden zelf het getal 18 na. Ik was stomverbaasd, en reageerde met wow! Ik gaf haar een high-five en een compliment en zag haar groeien en glunderen. Later vertelde ze trots aan anderen dat ze zelf het getal 18 had opgeschreven. Geweldig hoe een kind deze zelfliefde en eigenwaarde weet te uiten. Trots zijn is een blijdschap vanuit tevreden zijn met jezelf. Tevreden met een prestatie, een resultaat of met wie of hoe je bent.
Perfectionisme ligt op de loer
Een definitie van trots is: Een positieve emotie als reactie op een individueel succes zoals het bereiken van een doel. Je voelt je natuurlijk pas trots als je het gevoel hebt zelf aan het succes bijgedragen te hebben. Hierin schuilt een probleem. Een probleem dat ikzelf ook herken. Want wanneer vinden we dat we zelf hebben bijgedragen aan het succes. Zelf heb ik namelijk vaak het gevoel dat ik niet zoveel voor iets heb gedaan. Dit gaat dan helaas ten koste van mijn gevoel van trots. Perfectionisme ligt op de loer. Als je het bij de inleiding moeilijk vond om een moment van trots te herinneren komt dat mogelijk doordat jouw jij jouw lat hoog legt voor jezelf.
Zelfvertrouwen kun je trainen
In mijn praktijk als (sport)psycholoog spreek ik zeer regelmatig cliënten die de kwaliteiten van een ander hoger inschatten dan hun eigen kwaliteiten. Dat maakt dat er een soort van blinde vlek ontstaat. Behaalde successen worden klein gemaakt, kwaliteiten worden vergelijken met anderen die nog veel beter zijn of uitbundige blijdschap wordt afgedaan met: ‘doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg’. In mijn werk leer ik mijn cliënten deze patronen te herkennen, te voelen en met mentale training te doorbreken.
Vandaag nog sprak ik een vrouw die hetzelfde werk deed als haar partner, maar haar partner hoger inschatte. Haar partner was volgens haar namelijk veel intelligenter. Zij had hetzelfde bereikt door ijver en discipline. De kwaliteit intelligentie werd boven haar eigen kwaliteiten ijver en discipline geplaatst. Dit blokkeert dus haar gevoel van trots.
‘Ik heb geluk gehad’
Laatst raakte ik in gesprek met een hockeykeeper die in de hoofdklasse heeft gespeeld. Op jonge leeftijd droomde hij al van het spelen in de hoofdklasse. In zijn pubertijd had hij deze droom laten varen. Toen hij later in de senioren speelde werd hij als goalie gevraagd. Het keepen ging hem goed af en hij kreeg weer lol in het spel en zijn passie werd weer aangewakkerd. Hij kreeg de kans om hogerop spelen. Hij bezocht elk trainingskamp voor hockeykeepers, ging zelf trainingen verzorgen voor de jeugd en werd steeds beter. Als midden twintiger wist hij dat hij niet snel gescout zou worden omdat hij gewoonweg al te oud was. Dat heeft hem doen besluiten om hoofdtrainers uit de hoofdklasse op te bellen met de vraag of ze een hockeykeeper nodig hadden. Dit heeft hij 3 zomers achter elkaar volgehouden en toen was het raak. Hij werd aangesteld als 2e keeper.
Hij had zijn droom waargemaakt. Toch ervaarde hij geen gevoel van trots. Zijn eigen inbreng, doorzettingsvermogen en behaalde successen wuifde hij weg. ‘Ik heb gewoon veel geluk gehad’, zei hij. Zelf besefte hij niet dat hij behoorlijk wat tegenslagen had gehad en toch zelf steeds weer kansen is blijven creëren. Door te reflecteren vanuit het verhaal wat hij mij vertelde kreeg hij inzicht in zijn eigen patronen en leerde hij met een gevoel van trots terug te kijken op zijn eigen ‘jongensboek’-verhaal.
Mentale training: Drie praktische oefeningen om te werken aan jouw gevoel van zelfvertrouwen
In de mentale training zijn er veel oefeningen te bedenken die je helpen om jouw gevoel van trots en zelfvertrouwen te vergroten. Ik heb drie korte oefeningen voor je beschreven die je kunt toepassen waar je ook bent.
1. Cue
Kijk foto’s of beelden terug van een prestatie waar je blij van wordt. Sta eens stil bij het gevoel dat het kijken naar deze prestatie je geeft. Misschien kan je zelfs het gevoel dat je toen had weer voelen. Wat voel je en waar in je lichaam voel je dat? Als het gevoel duidelijk is, druk dan je duim en wijsvinger (de cue) stevig op elkaar. Herhaal het ophalen van het gevoel en de cue elke dag voor een week. Het blije gevoel en de cue zijn nu geconnect. Gebruik vervolgens de cue in de toekomst om dit gevoel van blijheid of trots weer te voelen wanneer je dat nodig hebt.
2. Spiegel
Schrijf op de spiegel in je slaapkamer of badkamer iets op dat aan jouw prestatie doet denken. Dit kan bv een #1 zijn wanneer je 1e bent geworden, of 1.88 wanneer dat je record is bij hoogspringen of ½ omdat je heel trots bent op een prestatie tijdens een halve finale. Elke ochtend als je wakker wordt en elke avond als je gaat slapen word je herinnerd aan deze prestatie die je trots maakt. Monitor wat de herinnering aan de prestatie doet met je gevoel.
3. Happy-note
Hou een dagboek bij waarin je dagelijks 3 dingen opschrijft waarover je tevreden bent. Dit kan een prestatie zijn, maar ook een compliment dat je hebt gekregen of iets dat je voor een ander hebt gedaan. Alles kan ons tevreden maken.
Trots zijn op jezelf gewoon omdat jij jij bent. Lukt jou dat?
Wil je meer weten over mijn trainingen? Mail of bel me gerust. Ik maak graag kennis met je!
